Pokrywanie strat szpitali to nie problem samorządów
Zmuszanie samorządów do pokrywania strat szpitali jest niezgodne z konstytucją – orzekł w środę Trybunał Konstytucyjny.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 59 ust. 2 ustawy o działalność leczniczej z 2011 r. , w zakresie w jakim zobowiązuje jednostkę samorządu terytorialnego, będącą podmiotem tworzącym samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, do pokrycia jego straty netto, jest niezgodny z konstytucją.
Trybunał dał rządowi 18 miesięcy na naprawienie niekonstytucyjnych przepisów.
Wyrok zapadł w związku z wnioskiem złożonym przez Sejmik Województwa Mazowieckiego.
Samorządowcy argumentowali w nim, że regulacja art. 59 ustawy o działalności leczniczej powoduje, iż w przypadku niepokrycia przez samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (dalej: SPZOZ) straty netto jednostka samorządu terytorialnego – jako podmiot tworzący – zobowiązana jest do podjęcia, jedynie w oparciu o kryteria ekonomiczne, decyzji o pokryciu straty netto SPZOZ albo o jego likwidacji.
W ocenie sejmiku, kwestionowany przepis nakłada na samorząd terytorialny, w sposób ukryty i niedookreślony, obowiązek realizacji zadania publicznego, przez co narusza art. 166 ust. 1 i 2 w związku z art. 2 Konstytucji RP. Skutkiem kwestionowanej regulacji jest przerzucenie na samorząd regionalny obowiązku dotyczącego polityki zdrowotnej państwa, która winna być prowadzona przez władze centralne.
Mimo zarzutów dotyczących niewłaściwego przytoczenia przepisów, którym zarzucono niekonstytucyjność, co budziło „poważne wątpliwości” składu orzekającego, Trybunał Konstytucyjny w pięcioosobowym składzie w większości przychylił się do argumentacji zawartej we wniosku mazowieckiego sejmiku. Zdanie odrębne do wyroku złożył sędzia Mariusz Muszyński.
„Trybunał w obecnym składzie dostrzega trudność wskazania konkretnych, bardzo licznych, zawartych w aktach prawnych różnej rangi i podlegających częstym zmianom przepisów, które w sumie składają się na określenie zakresu obowiązków SPZOZ” – uzasadniała wyrok sędzia sprawozdawca Małgorzata Pyziak-Szafnicka.
Jak mówiła, jednostki samorządu centralnego powinny otrzymywać z budżetu centralnego adekwatne środki do realizacji zadania zleconego, jakim jest udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
„W ocenie marszałka Sejmu i prokuratora generalnego samorządy województwa nie mają żadnych nowych zadań w dziedzinie ochrony zdrowia (…), a długi utworzonych przez nie SPZOZ wynikają ze złego zarządzania i niegospodarności placówek leczniczych” – wskazała. Trybunał uznał jednak, że problem z niedofinansowaniem służby zdrowia leży nie tylko po stronie szpitali, a ma charakter systemowy.
„Gdyby NFZ refundował w pełni ilość i koszt świadczeń udzielanych przez zakłady opieki zdrowotnej związane z nim kontraktem, obciążenie organów założycielskich długami (…) należałoby uznać za w pełni racjonalne” – ocenił TK.
Zdaniem Trybunału powszechnie występujące zadłużenie szpitali stanowi „nieodparty dowód na to, że środki przekazywane przez NFZ szpitalom są nieadekwatne do kosztów ich działalności”.
„W sytuacji, gdy rozdźwięk pomiędzy określanym w przepisach powszechnie obowiązujących standardem tych świadczeń a środkami przeznaczonymi na ich realizację zagraża prawu gwarantowanemu przez konstytucję, nie sposób utrzymywać fikcji, że samorządy wykonują ciągle to samo zlecone zadanie publiczne” – stwierdzono.
Zdanie odrębne do wyroku złożył sędzia Mariusz Muszyński, który zgodził się z oceną, że istnieje systemowy problem dotyczący finansowania działalności leczniczej, jednak – według sędziego – jego rozwiązanie nie należy do kompetencji Trybunału. Jak przekonywał, TK, wydając orzeczenie w tej sprawie, wyszedł poza swoje kompetencje, a decyzja w tym zakresie należy do władzy ustawodawczej i wykonawczej.
„Wygraliśmy w Trybunale Konstytucyjnym! Art. 59 w zakresie w jakim każe nam pokrywać straty szpitali jest niekonstytucyjny. Zmuszanie samorządów do pokrywania strat szpitali to wyręczanie #NFZ i strony rządowej” – tak wyrok skomentował na Twitterze marszałek woj. mazowieckiego Adam Struzik.
Na Mazowszu samorząd w zeszłym roku na pokrycie strat SPZOZ przeznaczył 15,3 mln zł i kolejnych 12,7 mln zł na pokrycie strat w spółkach. W 2019 r. będzie to odpowiednio 28,5 mln zł i 37 mln zł. Jak wynika z dalszych szacunków, zadłużenie tylko marszałkowskich szpitali na Mazowszu wzrosło do 870 mln zł w tym roku z 780 mln zł w 2018 r.
Podobnie sytuacja wygląda i w innych regionach. Strata SPZOZ-ów samorządu województwa dolnośląskiego w 2017 r. wynosiła 16 mln zł, a w 2018 r. – 35,4 mln zł. Podobne tendencje były w innych regionach. W woj. śląskim w 2017 r. było to 20,3 mln zł, a w 2018 r. – 40,9 mln zł. Z kolei w woj. podkarpackim strata SPZOZ-ów w 2017 r. wyniosła 427 tys. zł, a w 2018 r. – 6,6 mln zł.
Źródło: Serwis Samorządowy PAP
Ostatnie komentarze