Ekspozycja Ikony Karpackiej

Ekspozycja Ikony Karpackiej

Listopad – piątkowe dopołudnie – plan na odwiedziny ekspozycji sztuki cerkiewnej w Muzeum na Zamku w Sanoku. Było założenie, że będzie totalnie pusto. I o dziwo – zostałam mile zaskoczona. Były grupy młodzieży – nie wycieczek, ale indywidualne osoby. Kilku cudzoziemców oraz osoby starsze. To dowód na to, że nie tylko wycieczki szkolne (często mocno znudzone), ale właśnie koneserzy sztuki i historii potrafią docenić to wyjątkowe miejsce.

Ikona – obraz święty

Istotą obrządku wschodniego jest ikona. Obraz święty wykonany ścisłe według wzoru zgodnie z kanonem. Słowo ikona pochodzi z greckiego eikon –obraz, wizerunek. Ikona ścisle jest związana z kulturą i religią Bizancjum i Rusi. W regionie karpackim wykształcił się typ ikony wywodzący się ze sztuki bizantyjskiej, ale ukształtowany pod wpływem kultury Polski i Rusi- zwana później ikona karpacką. Jedna z najbardziej znanych ikon to ikona Matki Boskiej Umilenia z Łopienki.

Zniszczono ich setki, a nawet tysiące….

W bezmyślnym niszczeniu bieszczadzkich cerkwi, nie oszczędzono również okon. Niektóre z ikon, które udało się ocalić, znajdują się w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku, a także w Łańcucie – w Muzeum Zamku.

Wśród zachowanych ikon większość jest datowana na XVIII – XIX wiek.

Należy pamiętać o jednym, gdy mamy do czynienia z ikoną – ikona – nie jest to talizman na szczęście, nie podkowa nad drzwiami i niedźwiedzia skóra, czy motylki wiszące Feng Shui. Ikoną to- zwrócenie się do Boga. Ikona służy modlitwie to nie sztuka użytkową do dekoracji ścian. Prawdziwej ikony się nie kupuje i nie sprzedaje. W czasach obecnych, gdzie modne są „ruskie ikony” warto pamiętać, że to są jedynie obrazy, dobrze, lepiej lub gorzej namalowane. Miejscem ikony jest cerkiew, i tam pełni ona swoją rolę.

Warto odwiedzić Muzeum Historyczne w Sanoku, gdzie na dużą uwagę zasługuje właśnie ekspozycja sztuki cerkiewnej. Ekspozycja Ikony Karpackiej daje nam pewien obraz na styl, oraz pokazuje przeobrażenia, jakie dokonywały się w malarstwie ikonowym w okresie od XV w do XIX w. Ikony oglądać możemy w układzie chronologicznym w 6 salach na parterze i na piętrze. Na parterze w 4 salach możemy obejrzeć ikony z XV –XVII w. Natomiast pierwsze piętro ukazuje nam piękno całego ikonostasu, oraz ikony z okresu XVII – XIX w. Zobaczymy tutaj chorągwie, płaszczenice, krzyże i świeczniki z tego okresu.

Całość zbiorów sztuki cerkiewnej pochodzi z terenów południowo-wschodniej Polski, okolic na wschód od Nowego Sącza, aż po granicę az Ukrainą. Wiele cerkwi, których pochodzą ikony – nie istnieje. Wiele ikon są nieznanego pochodzenia. Zostały jedynie dowodem piękna tej sztuki sakralnej.

Lidia Tul-Chmielewska