Kirkut w Nowotańcu – jak wygląda zainteresowanie Gminy

Kirkut w Nowotańcu – jak wygląda zainteresowanie Gminy

Kirkut w Nowotańcu – tabliczka i na tym zakończyło się zainteresowanie Gminy, jak i Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce.

Pierwsze rodziny żydowskie osiedliły się tu zapewne na przełomie XVII i XVIII w., podobnie jak i w sąsiednim Bukowsku. W 1765 r. mieszkało w miasteczku 74 Żydów. Należeli wówczas do kahału rymanowskiego, jednak przed 1777 r. uzyskali samodzielność. Żydzi płacili wówczas zaledwie 81 zł rocznie podatku tolerancyjnego, co by świadczyło o tym, że mieszkało tu 10–12 rodzin żydowskich. Pod koniec XVIII w. należały do nich cztery domy.
Pierwszą zgodę na budowę synagogi nowotanieccy Żydzi uzyskali przed 1721 r., wydał ją biskup przemyski Jan Kazimierz Bokum. 21 lipca 1745 r. zgodę na budowę drewnianej synagogi zatwierdził następnie biskup przemyski Hieronim Sierakowski. W wyniku pożaru, jaki nawiedził Nowotaniec w 1802 r. zniszczeniu uległo wiele domów, w tym również  synagoga. W 1824 r. społeczność liczyła 84 osoby.

W 1921 r. wieś liczyła 524 mieszkańców, w tym tylko 42 Żydów, ale nadal była tu synagoga żydowskiej gminy wyznaniowej.
W 1939 r. Polska znalazła się pod okupacją niemiecką. Jeszcze we wrześniu 1939 r. we wsi doszło do pogromu, przeprowadzonego przez Ukraińców. Wiosną 1942 r. Żydów z Nowotańca przesiedlono do getta w Bukowsku, skąd zostali wywiezieni do obozu w Zasławiu. W 1943 r. Niemcy zamordowali w Nowotańcu 15 Żydów, którzy ukrywali się w lesie koło Odrzechowej. Czterech spośród nich rozerwano końmi, a 11 rozstrzelano.
Synagoga została zdewastowana po raz pierwszy we wrześniu 1939 r., a po raz drugi – w 1946 r., podczas kolejnych podpaleń i ataków Ukraińskiej Powstańczej Armii na wieś po czym została zburzona.

Cmentarz żydowski w Nowotańcu – kirkut znajduje się przy starej gruntowej drodze z Nowotańca skręcającej na północ, przy kapliczce św. Tekli do Woli Sękowej. Położony jest na kulminacji terenowej opadającej w stronę cieku wodnego uchodzącego do potoku Mętnego (dopływ Pielnicy) na Pogórzu Bukowskim gm. Bukowsko..
Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce, dzięki wsparciu Funduszu Michaela H. Traisona dla Polski, Urzędu Gminy Bukowsko i Sołtysa wsi Nowotaniec, ustawiła w listopadzie 2011 roku tablice wskazujące drogę na lokalny cmentarz żydowski.

Lidia Tul-Chmielewska