„Śladami Podkarpackiej Ekonomii Społecznej” – niezwykła podróż filmowa w reżyserii Rafała Gużkowskiego

3 grudnia odbyła się premiera filmu w reżyserii Rafała Gużkowskiego. To nie pierwszy film w którym dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej „maczał palce”. Jako pasjonat dziewiątej muzy ma na swoim koncie kilka filmów których był reżyserem, między innymi „Wypasiony raj” czy „Moczarowi mieszkańcy”.

„Śladami Podkarpackiej Ekonomii Społecznej” to niezwykła filmowa podróż szlakiem podkarpackich podmiotów społecznych, które znalazły w swoim otoczeniu interesujące nisze rynkowe i z powodzeniem przyciągają odbiorców różnorodnych usług i produktów, prężnie rozwijając swoją działalność i promując lokalne dziedzictwo.
Przewodnik, aktor Marcin Kwaśny, z wrodzonym sobie poczuciem humoru odwiedza spółdzielnie socjalne, stowarzyszenia, fundacje oraz przedsiębiorstwa społeczne od Tarnobrzega aż po Polańczyk, pokazując nie tylko ciekawe rozwiązania biznesowe w obszarze ekonomii społecznej, ale również nieodparty urok Podkarpacia – znanego i nieznanego jednocześnie.

Z tej okazji zaprosiliśmy na rozmowę Rafała Gużkowskiego.

Skąd się wzięła „ekonomia społeczna”?

Ekonomia społeczna jest terminem, który funkcjonuje w gospodarce i określa różne podmioty: przedsiębiorstwa społeczne, spółdzielnie socjalne, fundacje i stowarzyszenia, a także po prostu ludzi, którzy byli bezrobotni i wdrożyli w życie swoje rozmaite pasje. Ekonomia społeczna to sfera aktywności obywatelskiej, która poprzez działalność pożytku publicznego i działalność gospodarczą służy integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną (np. długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych), tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej (na rzecz interesu ogólnego) oraz promowaniu rozwiązań, służących społeczeństwu lub społeczności lokalnej, a nie wyłącznie pomnażaniu zysku.
Może z perspektywy filmu nie jest to fortunna nazwa. Ludzie często zrażają się, słysząc wyrażenie „ekonomia” i w dodatku „społeczna”. Właśnie dlatego chcieliśmy przybliżyć to zagadnienie i pokazać pasjonatów z naszych okolic, którzy połączyli swoje zainteresowania z prowadzoną działalnością i zarażają swoją energią innych.

Kiedy kręcono film?

Latem bieżącego roku.

A kto wybrał bohaterów do filmów?

Bohaterów wybraliśmy wspólnie z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Rzeszowie. Chcieliśmy pokazać różnorodność branż, sfer w których działają podmioty ekonomii społecznej, a zarazem piękno Podkarpacia. Często ich praca, twórczość, działalność oparta jest o naturę i warunki społeczne danego regionu.

Odwiedziliście kilka miejsc na Podkarpaciu, na planie z pewnością wydarzyło się coś ciekawego.

Tak. Podczas kręcenia filmu zawsze jest coś, co jest nowością lub przygodą dla ekipy filmowej. Kiedy kręciliśmy kawałek o Dolinie Wisłoka, okazało się, że niektórzy z nas pierwszy raz będą płynąć kajakiem, a chcieliśmy koniecznie zrobić zdjęcia ze spływu rzeką Wisłok. Kajak, jak wiadomo, jest dość wąski i wywrotny, a my dodatkowo mieliśmy sprzęt filmowy. Także kapoki utrudniały ruchy. Jednak te utrudnienia, które miały na celu nasze bezpieczeństwo, wyszły nam ostatecznie na dobre. Niestety przez kapoki dźwięk nie został nagrany idealnie, ale wpadliśmy na pomysł, by podpisać cały film. Dzięki temu osoby słabo słyszące lub niesłyszące mogą swobodnie go obejrzeć. Przy fragmencie Doliny Wisłoka okazało się, że mniej opowiadał nasz aktor – narrator, a więcej współtwórca spółki, Marek Armata. Dzięki temu dowiedzieliśmy się o nocnych spływach, o pięknie rzeki widzianym od środka. Mało tego – tak mu dobrze ta narracja szła, że postanowił opowiedzieć o proziakach jako o regionalnym przysmaku i podał na nie przepis. Niestety błędny, bo przedobrzył i dodał na końcu jajko, co jest teraz powodem żartów ze strony gospodyń wiejskich z Frysztaka.
Natomiast w Dębicy, w lunchbarze „Smaki Radości” nie pojawiła się osoba, która zgodnie z początkowymi założeniami miała brać udział w filmie. Ośrodek stowarzyszenia prowadzącego to miejsce, zrzesza i daje pracę osobom niepełnosprawnym w bardzo różnorodnych działalnościach. My postanowiliśmy się przyjrzeć właśnie lokalnej restauracji. Tego dnia obsługiwała nas Wiola, do której przyjechałem później jeszcze raz – coś nie pasowało mi we wcześniejszych ujęciach. Okazało się to strzałem w dziesiątkę. Wiola opowiedziała piękną historię o sobie. Jako dziecko obserwowała to miejsce z okien swojej szkoły po drugiej stronie ulicy i nigdy nie myślała o tym, że stanie się osobą niepełnosprawną, pracującą w „Smakach radości”. Powiedziała również, jak bardzo wpłynęło to na jej życie. Czasami tak bywa, że pierwszy plan się nie udaje i z perspektywy czasu cieszę się, że mogłem Wiolę pokazać bliżej, jako przykład zaradności przy niepełnosprawności, która ją dotknęła. Wiola pokazuje innym, że można wiele osiągnąć i być w tym bardzo dobrym. Wiele osób, które przychodzi do „Smaków Radości”, nie ma świadomości, że rozmawia z osobą niepełnosprawną.

Planowana jest kontynuacja?

Myślę, że tak. Jednak zanim to nastąpi mogę zdradzić, że pod koniec grudnia odbędzie się premiera filmu o mieszkańcach Sanoka i okolic. Nie znam jeszcze dokładnej daty, ale jak już będziemy pewni, to oczywiście podamy do informacji czytelnikom Tygodnika. Na razie powiem tylko, że jest to film o zmaganiach z różnymi wyzwaniami grupy biegaczy, którzy chcą zwiększyć świadomość potrzeb dzieci i dorosłych chorych na mukowiscydozę poprzez podejmowane przez nich akcje. Akcje, w których to oni sami przede wszystkim jako rodzice i przyjaciele tych osób mierzą się z własnymi słabościami i pokonują przeciwności, by pomóc osobom chorym.

Rozmawiała Edyta Wilk

Produkcja filmowa została zrealizowana w 2020 r. przez Fundację Karpacki Klaster Ekonomii Społecznej z siedzibą w Sanoku w ramach projektu pozakonkursowego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie pn. „Koordynacja sektora ekonomii społecznej w województwie podkarpackim w latach 2020-2022”, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020. Link do filmu: https://youtu.be/7OR4-f_vhTI