Porozumienia sierpniowe – dziś mijają 42 lata

„Przestrzegać zagwarantowanej w Konstytucji PRL wolności słowa, druku, publikacji, a tym samym nie represjonować niezależnych wydawnictw oraz udostępnić środki masowego przekazu dla przedstawicieli wszystkich wyznań” – brzmiał jeden z 21 słynnych postulatów, o które strajkujący walczyli w sierpniu 1980 roku. Dziś przypada 42. rocznica podpisania w Gdańsku porozumień sierpniowych.

Wolność słowa była trzecim z kolei na liście 21 postulatów. Pierwszy i w owych czasach najważniejszy, to: „Akceptacja niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych wynikających z ratyfikowanych przez PRL Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczących wolności związków zawodowych”.

Podpisując porozumienia sierpniowe przedstawiciele Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego zawarli z rządzącymi układ, który był korzystny dla strajkujących w punktach dotyczących spraw ekonomicznych i socjalnych; nieprecyzyjny lub niepełny – w sferze żądań politycznych. Ówczesny wicepremier Mieczysław Jagielski uznał potrzebę wyrażenia zgody na powstanie nowych związków zawodowych. Edward Gierek, który niedługo po tym przestał być pierwszym sekretarzem partii, przedstawił wniosek o zaakceptowanie stanowiska komisji rządowych podczas V Plenum KC PZPR. Zebrani przyjęli wniosek. Ostatecznie 10 listopada 1980 r. zarejestrowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.

21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego to dziś historia. Warto jednak od czasu do czasu po nie sięgnąć, aby lepiej zrozumieć atmosferę schyłkowych lat PRL-u. O co walczono, poza wolnością słowa i prawem do strajku?

„Zagwarantować automatyczny wzrost płac równolegle do wzrostu cen i spadku wartości pieniądza” – to postulat nr 9 na liście. Albo taki, w punkcie 6: „Podjąć realne działania mające na celu wyprowadzenie kraju z sytuacji kryzysowej poprzez podawanie do publicznej wiadomości pełnej informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej”, Warto też uświadomić młodym ludziom, że w 1980 roku walczono o wolne soboty…

Dziś w sanockiej farze w rocznicę podpisania porozumień sierpniowych o godz. 18.00 odprawiona zostanie intencyjna msza św.

Pokoleniu, które pamięta lata 80. ubiegłego wieku, podpisanie porozumień sierpniowych będzie się łączyć w pamięci z ogromnym, trochę kiczowatym, długopisem, jaki trzymał w ręku Lech Wałęsa.