Propozycja Senatu: ograniczenia w ustalaniu opłat za przekształcenia użytkowania wieczystego w własność

Organ samorządu terytorialnego, aktualizując wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, nie będzie mógł jej podnieść ponad określony wskaźnik; JST nie będą mogły dowolnie zmniejszać wysokości ustalonej bonifikaty – takie przepisy proponuje Senat w projekcie nowelizacji ustaw o gospodarce nieruchomościami oraz o przekształceniu użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe we własność.

Projekt negatywnie opiniuje Związek Miast Polskich. Według organizacji, proponowane przepisy naruszają konstytucję, kanony demokratycznego państwa prawa, jakimi są: zasada legalizmu, zasada zaufania obywatela do państwa oraz ochrona interesów w toku, powiązane z zasadą niedziałania prawa wstecz.

1 stycznia 2019 r. z mocy prawa nastąpiło przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Przekształcenie jest odpłatne – osoby, które staną się z mocy prawa właścicielami gruntów, będą zobowiązane do uiszczenia należności za nabycie prawa własności w formie corocznej opłaty przez 20 lat. Opłatę można wnieść także jednorazowo, dzięki czemu zyskuje się bonifikatę. Na gruntach Skarbu Państwa ustawowo wynosi ona 60 proc. Samorządy wysokość upustu ustalają indywidualnie.

Senat proponuje nowelizację ustaw, która – jak głosi uzasadnienie – „zapobiegać ma nieuzasadnionym zwiększeniom wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej” oraz zapobiec „praktykom samorządów”, które w niektórych przypadkach obniżały raz uchwalone bonifikaty.

Senat w uzasadnieniu projektu powołuje się na przykład Rady Warszawy, która w październiku 2018 r. ustaliła maksymalny poziom bonifikaty za jednorazowe wniesienie opłaty przekształceniowej na poziomie 98-99 proc. Rada miasta była wówczas jednomyślna. Standardowa opłata jednorazowa miała wynosić 98 procent, 99 – w przypadku gdy użytkowanie wieczyste trwało dłużej niż 50 lat. W grudniu jednak rada zmieniła swoją decyzję z października i obniżyła maksymalną wysokość bonifikaty do 60 proc., co tłumaczono chęcią ujednolicenia stawek na gruntach Skarbu Państwa i samorządowych. Ostatecznie – po fali krytyki – Rada Warszawy na nadzwyczajnej sesji przywróciła bonifikatę na poziomie 98-99 proc.

Senacki projekt ma ograniczyć takie praktyki. Proponowana zmiana zakłada, że warunki udzielania bonifikat od opłaty za dany rok lub opłaty jednorazowej, za nabycie prawa własności, określone w zarządzeniu wojewody lud uchwale rady albo sejmiku zaczną obowiązywać dopiero od 1 stycznia roku następującego po roku w którym zostały przyjęte i weszły w życie. „Chyba że nowe warunki udzielania bonifikat i wysokość stawek procentowych będą korzystniejsze od dotychczasowych” – zakłada projekt regulacji.

Dodano też przepis przejściowy, zgodnie z którym postanowienia dotyczące przekształceń prawa użytkowania wieczystego w prawo własności będą stosowane do uchwał rad albo sejmików podjętych od 5 października 2018 r.

Projektowane przepisy mają też chronić mieszkańców przed nadmiernymi podwyżkami opłat rocznych za użytkowanie wieczyste w wyniku ich aktualizacji.

W tym celu, w ustawie o gospodarce nieruchomościami proponuje się dodanie przepisu, w myśl którego dokonywana przez właściwy organ aktualizacja wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej nie mogłaby być wyższa niż suma zwiększeń lub zmniejszeń cen lokali mieszkalnych w danym województwie, z czterech kwartałów poprzedzających kwartał, w którym dokonano aktualizacji, określonych według wskaźników zmian cen dla lokali mieszkalnych ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Ta regulacja miałaby zastosowanie w sprawach dotyczących aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego wszczętych od 5 października 2018 r.
Projekt trafił już do Sejmu, zajmują się nim komisje: Infrastruktury oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.

Projekt negatywnie opiniuje Związek Miast Polskich, zarzucając mu m.in. naruszenie konstytucji, zasad: legalizmu, zaufania obywatela do państwa oraz ochrony interesów w toku, powiązanych z zasadą niedziałania prawa wstecz.

„Proponowane przepisy ograniczają także zagwarantowaną konstytucyjnie samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w wykonywaniu przez nie zadań publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność” – argumentuje ZMP. „Wobec tak poważnych naruszeń norm konstytucyjnych, apelujemy do Państwa Posłów (jako zobowiązanych, w myśl ślubowania składanego na mocy art. 104 ust. 2 ustawy zasadniczej, do przestrzegania Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej) o odrzucenie wymienionego projektu w pierwszym czytaniu” – głosi stanowisko organizacji.

Źródło: Serwis Samorządowy PAP