Jedyna taka poradnia

Odwiedziliśmy siedzibę działającego w naszym mieście Stowarzyszenia ASAN, którego prezes Grzegorz Dudziński opowiedział o szczegółach funkcjonowania podmiotu. Opowiedział o jego historii, działającej przy stowarzyszeniu poradni dla osób z autyzmem, przybliżył zakres działalności oraz profile pacjentów i pracowników.

Chęć utworzenia w Sanoku poradni już od dawna pojawiała się w myślach dwóch pań, które zamarzyły, by stworzyć miejsce profesjonalnie i skutecznie zajmujące się terapią osób ze spektrum autyzmu (ASD). Po odbyciu dwuletniego studium w Fundacji Synapsis w Warszawie, wizja działalności poradni została dokładnie sprecyzowana i oparta na najwyższych standardach, a pozostawało jedynie wprowadzić pomysł w życie.

Szybko znalazły się trzy kolejne osoby, które z entuzjazmem przyłączyły się do tej idei. Tak oto pięcioosobowa grupa „zawodowych” przyjaciół: psycholog, logopeda, pedagodzy specjalni, terapeuci dzieci ze spektrum autyzmu, połączyło swoje doświadczenie zawodowe, pasję i zaangażowanie. Pod koniec lipca 2018 r. powstało Stowarzyszenie ASAN, którego celem było wszechstronne wsparcie osób z ASD i ich rodzin. Pierwsze działania podmiotu polegały na pozyskiwaniu środków zewnętrznych na realizację bieżących działań, realizowaniu niewielkich projektów i grantów umożliwiających prowadzenie terapii z dziećmi oraz prowadzeniu działalności szkoleniowej dla rodziców i zainteresowanych pedagogów, nauczycieli i terapeutów z pobliskich placówek oświatowych.

Stowarzyszenie ASAN miało swoją siedzibę, posiadało środki finansowe i zaplecze terapeutyczne, zaangażowanych terapeutów i co najważniejsze, coraz więcej zainteresowanych rodziców, którym bardzo zależało na terapii dla dzieci w tym ośrodku. Znaczący moment w działalności stowarzyszenia nastąpił w marcu 2020 r, gdy po wielogodzinnych rozmowach, rozważeniu wszelkich za i przeciw, grupa założycielska postanowiła utworzyć poradnię dla osób z autyzmem. Wszystkim zależało na kompleksowym wsparciu ludzi z ASD. Oprócz prowadzonej terapii, wszyscy widzieli ogromną potrzebę szybkiej diagnozy, bo ma ona fundamentalne znaczenie dla rozwoju i funkcjonowania dzieci w spektrum autyzmu.

Dzięki staraniom prezesa stowarzyszania udało się przystąpić do konkursu i otrzymać kontrakt z Narodowego Funduszu Zdrowia. Od tej pory poradnia działa w ramach umowy z NFZ, realizuje świadczenia w zakresie diagnozy i terapii osób w spektrum autyzmu. Wieści o placówce rozeszły się po okolicznych miejscowościach i bardzo szybko przybywało osób zainteresowanych diagnozą. Obecnie pacjentami poradni są już osoby z miejscowości odległych nawet o 200-300 kilometrów od Sanoka. Na diagnozę do „asana” zgłasza się wielu dorosłych, najstarszy do tej pory pacjent skończył 60 lat.

W poradni funkcjonuje doświadczony, zgrany zespół diagnostyczny, w skład którego wchodzi lekarz psychiatra, psycholog, logopeda, pedagodzy specjalni. Proces diagnostyczny odbywa się według wypracowanych, sprawdzonych standardów. Zapewniają one współpracę specjalistów na każdym etapie diagnozy oraz wykorzystanie w procesie diagnostycznym tzw. „złotego standardu” autyzmu, który obejmuje wywiad ADI-R i badanie ADOS-2. To drugie odbywa się w gabinecie z lustrem weneckim i zawsze prowadzone są przez dwóch certyfikowanych diagnostów. Tak zorganizowany i przeprowadzony proces diagnostyczny zapewnia możliwość pełnego rozpoznania objawów i rzetelną, wiarygodną diagnozę.

Od początku powstania poradni do dnia dzisiejszego zdiagnozowanych zostało ponad tysiąc osób. Zainteresowanych diagnozą jest tak dużo, że od wysłania zgłoszenia do rozpoczęcia procesu diagnostycznego pacjenci czekają około roku. Poradnia nie ma problemu z finansowaniem świadczeń z NFZ, a na tak długi czas oczekiwania znaczący wpływa ma deficyt lekarzy psychiatrów. Pracę w poradni od zaraz znalazłoby jeszcze dwóch lekarzy.

Oprócz diagnoz, drugim dużym obszarem działalności poradni są terapie. Wsparciem obejmowane są dzieci, młodzież i osoby dorosłe, diagnozowane w Sanoku, ale też w różnych innych ośrodkach diagnostycznych. Do tej pory z terapii skorzystało już prawie tysiąc osób i wiele jeszcze oczekuje w kolejce. W poradni prowadzone są terapie indywidualne i grupowe. W ramach zajęć indywidualnych odbywa się terapia psychologiczna, terapia logopedyczna, terapia pedagogiczna, terapia komunikacji funkcjonalnej, terapia integracji sensorycznej, terapia ręki.

Młodsi pacjenci korzystają z zajęć grupowych  z treningu uwagi, młodzież z grupowych treningów umiejętności społecznych, a dorośli z grupowego treningu regulacji emocji. Aby zapewnić jak największy dostęp do terapii, organizowana jest ona w cyklach terapeutycznych trwających ok. 3 miesiące, obejmuje zwykle 12 spotkań odbywających się raz w tygodniu. Po tym czasie rozpoczyna się kolejny cykl dla nowych pacjentów. Zainteresowane osoby zwykle od razu zapisują się na kolejną turę i po odczekaniu swojej kolejki wracają na terapię. Zespół lekarzy, diagnostów i terapeutów poradni ASAN liczy obecnie 18 osób, a każdy jest specjalistą w swojej dziedzinie. Wysoki poziom świadczonych usług to priorytet poradni.

W codziennej pracy poradni dla osób z autyzmem, działającej w ramach ASAN, pomaga wielu bezinteresownych darczyńców. Stowarzyszenie jest organizacją pożytku publicznego,  a dochód z 1,5% podatku przeznaczany jest na zakup pomocy do terapii, by była ona jak najbardziej skuteczna i atrakcyjna dla pacjentów.

W lutym 2024 r. działalność poradni została zauważona i doceniona przez grupę BNI w Sanoku. Z inicjatywy jej członków odbył się Bal Charytatywny na rzecz poradni. Dochód ze sprzedaży biletów wstępu i licytacji podczas balu bardzo wspomoże działalność poradni i umożliwi doposażenie sali integracji sensorycznej w specjalistyczne przyrządy i pomoce terapeutyczne. Pracownicy poradni ASAN wyrażają ogromną wdzięczność wszystkim, którzy tak hojnie wsparli działalność poradni.

Taka jest poradnia ASAN w Sanoku, w której zespół tworzą ludzie z doświadczeniem i pasją, wiedzący czym jest spektrum autyzmu, rozumiejący, szanujący i wszechstronnie wspierający osoby z ASD.

Piotr Paszkiewicz

Na zdjęciach Grzegorz Dudziński oraz pomieszczenia do prowadzenia zajęć. Fot. autor